Ahavuye isanamu, Ntare House/Facebook
Esther Kamatari (i bubamfu) yahawe umubonano n’umukuru w’igihugu Evariste Ndayishimiye muri Rusama
Umuganwakazi Esther Kamatari avuga ko Abarundi bakwiye kumenya akaranga kabo, bamenye iyo Uburundi bwavuye n’ingene igihugu cabo cabayeho kugira baronke amahoro.
”Kuba ambassadeur ni umutumwa w’igihugu. Mugabo kuba ‘ambassadeur itinérant’ ni ukuvuga si igihugu kimwe canke bibiri ujamwo. Ni ibihugu vyose kw’isi yose utumwe n’umukuru w’igihugu n’igihugu userukiye”, niko Kamatari asigura amabanga yaronse mu kiganiro yagiranye na BBC Gahuzamiryango.
Izina rya Esther Kamatari w’imyaka 71 rirazwi cane. Yarabaye umunyamideri rurangiranwa mu bihugu vy’i Buraya -iyo asanzwe aba kuva kera. Arazwi no mu bikorwa vy’ubugiraneza mu Burundi aho yagiye arazana imfashanyo zitandukanye akanatanguza umugambi w’uko urugo rwose rwokwakira umwana rurera mu gufasha abana ba ntahonikora canke b’impfuvyi.
Ariko no mu mateka y’Uburundi urazwi. Ni umukobwabo w’umwami Mwamutsa IV Bangiricenge – se yari Kamatari Etienne, murumuna w’Umwami Mwambutsa.
Esther yaragwanye cane urubanza rw’amategeko kugira ibisigarira vy’uwo mwami -bishinguwe muri Suisse iyo yarangirije ubuzima bwiwe mu 1977 – ntibitahanwe mu Burundi kandi Mwambutsa yasize araze avuga ngo ntazotahanwe.
Reta y’UBurundi mu 2012 yari yipfuje mbere iranagerageza gutahana ibisigarira vy’Umwami Mwambutsa, Esther aca ashingisha urubanza yahavuye atsinda mu 2017.
Igenwa ryiwe mu mabanga yo guserukira igihugu no kuvyemera bibonwa nko gusubiza hamwe n’igihugu no gufasha kucubaka.
”Tutazi iyo twavuye, tutazi ingene igihugu cacu cabayeho, ayo mahoro ntituzoyaronka”
Mu mubonano yahawe n’umukuru w’igihugu Evariste Ndayimiye mu kwezi kwa Rusama uyu mwaka, Esther Kamatari yavuze ko bavuganye ibijanye n’ikigo ndangakaranga c’igihugu.
”Ni murabe Musée National [Ikigo ndangakaranga] y’i Gitega, yubatswe mu 1955, nimwibaze rero ko muri ico gihe cose hariho ibintu vyazimanganye, vyononekaye”, niko yabwiye BBC Gahuzamiryango aho abandanya avuga ko ”dufise ibintu vyinshi cane vyerekana akaranga k’Uburundi biri hanze”.
”Twokwubaka iyo musée nshasha, ivyo bintu vyose biri hanze vyogaruka iwacu”.
Umuganwakazi Kamatari avuga ko yasavye umukuru w’igihugu kwubaka ico kigo kugira kivuge ingene Abarundi ”twabayeho imyaka amajana atanu iri inyuma yacu … n’ingene vyabandanije gushika uyu munsi”.
Igihugu c’Uburundi bivugwa ko catwawe n’abami imyaka ishika amajana atanu imbere y’uko ubutegetsi bwa cami burangira butembagajwe n’igisirikare muri Munyonyo mu 1966.
Musazabo na Esther Kamatari, Charles Ndizeye, niwe yari ku ngoma ico gihe, ni nawe yabaye umwami wa nyuma w’Uburundi, kw’izina rya Ntare V (wa gatanu).
Iyo myaka yose Uburundi bwatwawe n’abami bivugwa ko ata ndyane zifatiye ku moko zigeze ziba mu gihugu.
Esther avuga ko kumenya kahise vyotuma ” n’ivyo vy’ubwoko vy’Abahutu, Abatutsi, Abatwa, Abaganwa vyovamwo tukaba Abarundi, kuko kera twari Abarundi”.
”Twebwe twama tuvuga ngo dushaka amahoro. Mugabo amahoro urayiga. Uraja kuyavoma.
”Tutazi iyo twavuye, tutazi ingene igihugu cacu cabayeho, ayo mahoro ntituzoyaronka.”
